کاربرد لامپ گازی لامپ های گازی دسته‌ای از انواع لامپ‌ها هستند که به آن‌ها لامپ‌های تخلیه الکتریکی یا HID نیز گفته می‌شود. این لامپ‌ها همانطور که از نامشان پیداست، با تولید گاز فعالیت می‌کنند. هر مدل از لامپ‌های گازی بر اساس عملکرد و ساختار اصلی خود، با یک گاز خاص فعالیت می‌کند. در حقیقت منشا اصلی تولید نور در این لامپ‌ها، جنبش مولکول‌های گاز در ساختار ایجادشده در لامپ است.
لامپ های گازی از نظر شدت نور و بعضی از ویژگی‌ها، شباهت زیادی به لامپ‌های فلورسنت دارند. این لامپ‌ها می‌توانند در فضاهای صنعتی، حرف اول را در ایجاد روشنایی بزنند. به همین دلیل سال‌هاست که از جمله مدل لامپ‌های پرفروش و پرنور بازار به حساب می‌آیند.
موارد کاربرد لامپ‌های قوس الکتریکی
از لامپ های گازی برای روشن کردن فضاهای زیر استفاده می‌شود:
- کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و فضاهای صنعتی با سقف بلند و متراژ بالا
- گلخانه‌ها
- منبع نور در زمان فیلم‌برداری زیر آب
- چراغ فرود هواپیماها
- استادیوم‌های فوتبال
- سالن‌های ورزشی و اجتماعات
- جاده‌ها و مسیرها
- نور مورد نیاز بیلبوردها
- روشنایی‌های عمومی
مضرات لامپ های گازی
اگرچه لامپ‌های تخلیه الکتریکی شدت نور بسیار بالایی دارند، اما معایبی نیز دارند. این چراغ‌ها در معرض حرارت بسیار بالا قرار دارند. به همین دلیل احتمال ترکیدن آن‌ها زیاد است و با هربار ترکیدن لامپ، گاز شیمیایی تا حدودی در فضا پخش می‌شود. این فرآیند ممکن است سلامت افراد را به‌خطر بیندازد.
همچنین این لامپ‌ها با هربار روشن و خاموش شدن، فرآیند سوختن گاز را متوقف و اجرا می‌کند. این روند در سلامت لامپ و کاهش طول عمر آن در هربار اتصال تاثیرگذار است.
مسئله دیگری که درباره لامپ‌های گازی وجود دارد این است که به دلیل وجود گازهای سمی، این نوع از لامپ‌ها قابل بازیافت نیستند و پسماندهای آنان نیز خطری برای محیط زیست به‌حساب می‌آید.
این معایب باعث شده تا لامپ‌های تخلیه الکتریکی با وجود شدت نور، انتخاب مناسبی برای فضاهای کوچک و البته مصرف خانگی نباشند.
انواع لامپ های گازی
لامپ زنون
حتما بارها لامپ زنون را در زندگی روزمره دیده‌اید. این نور شدید و خیره‌کننده در زمان عکس‌برداری با فلش، چشم شما را آزرده است اما از هویت آن بی اطلاع بوده‌اید. لامپ‌های زنون همان لامپ‌های موجود در فلش دوربین هستند.
این لامپ‌ها در دسته انواع لامپ‌های گازی با تخلیه بالا قرار دارند و تا ۵۰ درصد نور بیشتر از لامپ‌های معمولی تولید می‌کنند. لامپ زنون علاوه بر فلش دوربین در فضاهایی مانند فانوس دریایی، پروژکتورهای فیلم‌برداری و چراغ خودروها نیز استفاده می‌شوند.
لامپ متال هالید
کاربرد لامپ گازی متال هالید نام نوعی نمک هالوژنی است که به راحتی با مواد شیمیایی دیگر قابل ترکیب است. لامپ متال هالید نیز به این دلیل با این نام خوانده می‌شود که این نوع لامپ‌ها در ساختار خود علاوه بر مقداری جیوه، نمک‌هایی مانند سدیم یدید، ایندیوم یدید و تالیوم یدید را دارد.
وجود این نمک‌ها می‌تواند فرآیند کار لامپ گازی را ساده‌تر کند، به این ترتیب که به راحتی باعث ایجاد واکنش شیمیایی می‌شوند. سوختن نمک‌ها در کنار جیوه، می‌تواند یک طیف وسیع نوری را در لامپ متال هالید ایجاد کند. برآیند این طیف‌ها باعث می‌شود که نور منتشر شده از این لامپ‌ها، کیفیت و شدت بهتری داشته باشد و چشم را اذیت نکند.
رنگ نور لامپ متال هالید در ابتدا کاملا زرد است، اما بعد از گذشت زمان و تبخیر شدن متال هالید، بیشتر زمینه سفید پیدا می‌کند.
لامپ متال هالید به دلیل فرآیندهای شیمیایی، در دسته لامپ‌های پرخطر قرار می‌گیرد، چراکه در صورت ترکیدگی لامپ، انتشار گاز ممکن است به سلامت افراد حاضر در مکان آسیب برساند. به همین دلیل بهتر است در مکان‌های سربسته و حساسی مانند مراکز درمانی مورد استفاده قرار نگیرد.
لامپ بخار سدیم
لامپ بخار سدیم را می‌توان محبوب‌ترین لامپ در دسته لامپ‌های HID به حساب آورد. مکانیزم این لامپ کاملا مشابه با لامپ بخار جیوه است.
مهم‌ترین تفاوتی که میان لامپ بخار جیوه و سدیم وجود دارد، تفاوت در رنگ و شدت نور تولیدشده است. در لامپ بخار جیوه، الکترون‌ها بعد از برخورد با مولکول‌های جیوه به جنب و جوش درمی‌آیند و نور فرابنفش تولید می‌کنند، اما در لامپ بخار سدیم به جای جیوه از گاز آرگون و نئون استفاده شده است.
این نوع گازها در برخورد با الکترون‌ها، فرآیندی شبیه یک احتراق کوچک را تجربه می‌کنند. به همین دلیل هم رنگ نور بهتری را می‌بینید و هم شدت نور بالاتر از مدل لامپ بخار جیوه است.
بااین‌وجود لامپ سدیم نیز به دو مدل لامپ سدیم کم فشار و لامپ سدیم پرفشار تقسیم می‌شود. تفاوت این دو مدل در این است که طیف نوری در لامپ سدیم پرفشار بسیار بیشتر است و به جز نور زردرنگ می‌توان نورهای طلایی را نیز مشاهده کرد.
لامپ بخار جیوه
کاربرد لامپ گازی بخار جیوه نوعی از لامپ‌های تخلیه الکتریکی است که به دلیل راندمان فوق‌العاده در ایجاد نور، یکی از گزینه‌های محبوب در طول سال‌ها بوده است. این نوع لامپ به دلیل برتری بر لامپ‌های رشته‌ای مشهور شده است.
فرآیند تولید نور در لامپ بخار جیوه از نظر زمانی چندان پرسرعت نیست. در حقیقت این نوع لامپ از حرکت الکترون‌ها و برخورد به مولکول‌های جیوه روشن می‌شوند. الکترون‌ها بعد از این برخورد برانگیخته می‌شوند و در اثر این برانگیختگی و جنبش، از خود نور فرابنفش تولید می‌کنند.
البته میزان نور تولید شده توسط لامپ بخار جیوه پایین‌تر از سایر لامپ های گازی است. نور این لامپ شباهت بسیار زیادی با نور ایجاد شده توسط لامپ فلورسنت دارد. لامپ بخار جیوه را می‌توانید در سه مدل بیضی، کروی و رفلکتوردار در بازار ببینید.
این لامپ بعد از هربار روشن و خاموش شدن، دچار اصطکاک می‌شود. به همین دلیل طول عمر زیادی ندارد.
